بدون شک «رکسانا ورزا» برای اکوسیستم کارآفرینی ایران چهره‌ی ناشناخته‌ای نیست. پیش از این مصاحبه‌هایی توسط وبلاگ‌ها و روزنامه‌های مختلف با وی صورت گرفته است. رکسانا همچنین اخیرا سخنرانی کلیدی دومین رویداد استارتاپ‌ویکند بیرجند را بر عهده گرفته است. در اینجا سعی برآن شده است تا نگاهی کوتاه بر فضای کارآفرینی ایران و مشکلات پیش‌روی آن داشته‌باشیم.

رکسانا ورزا

رویدادهای استارتاپی مثل قارچ رشد می‌کنند

یکی از جدی‌ترین انتقادهایی که گروهی از فعالان جامعه‌ی کارآفرینی ایران مطرح می‌کنند، وجود تعداد زیادی از رویدادهایی چون استارتاپ‌ویکند اما نبود خروجی‌های جدی، شرکت‌ها و سرویس‌های موفق در نقطه‌ی مقابل است. شاید این مورد دلایل مستقیم و غیر مستقیمی داشته باشد اما به نظر شما نباید بین کیفیت، کمیت و خروجی چنین رویدادهایی رابطه‌ی بامعنایی وجود داشته باشد؟

این فقط مختص ایران نیست و شامل تمام رویدادهایی مانند استارتاپ‌ویکند هم می‌شود. نکته‌ی استارتاپ‌ویکند در این است که لزوما منجر به شکل‌گیری شرکتی موفق نمی‌شود(کمااینکه اگر بشود بسیار هم عالی‌است) در مقابل به افراد فرصت این را می‌دهد بدانند ایجاد استارتاپ مانند چیست. بسیاری از افراد در استارتاپ‌ویکند یکدیگر را ملاقات و در ادامه با یکدیگر شرکت خود را تاسیس می‌کنند. من فکر می‌کنم این‌چنین رویدادهایی به افرادی که می‌خواهند کارآفرینی را بدون‌آنکه مجبور باشند شغل و یا مدرسه‌ی‌شان را رها گنند، کمک‌کننده باشد. بنابراین، این‌چنین رویدادی در حقیقت درباره‌ی ایجاد یک شرکت‌ مادامالعمر نیست، بلکه در مقابل، ایجاد اکوسیستم و کارافرینان آینده است.

ترجمه، ترجمه، ترجمه! خوبه اما جای محتوای ایرانی کجاست؟

شاید قابل پیش‌بینی باشد که با توجه به اکوسیستم و جامعه‌ی استارتاپی جوان ایران، اغلب محتواها برای عاشقان استارتاپ داخلی ترجمه‌هایی است خارجی و البته از منابع معتبر. با واضح بودن اینکه این برای شروع یک باید است و مزایای خود را دارد، اما راه‌کار شما برای اکوسیستم استارتاپی ایران به‌منظور گذار از این مراحل اولیه و ورود به فازهای تکاملی بعدی چیست؟

اگر سوال شما را به درستی فهمیده باشم، شما فکر می‌کنید محتواهای ترجمه‌ای زیادی از خارج وارد می‌شود تا تولید محتواهای داخلی ایرانی. من فکر می‌کنم فضای زیادی برای محتوای ایرانی وجود دارد اما به‌شرط ترجمه شدن آن به انگلیسی. در حقیقت دنیا خیلی به ایران علاقمند است اما منابع معتبر محدودی در قبال ایران وجود دارد. به‌نظر من بهتر بودن درک وضعیت اکوسیستم داخلی ایران از دید یک ایرانی، به اندازه‌ی محتوای معروف تولید شده توسط کارآفرینان سرشناس مهم است.

کارآفرین؛ زمینی یا مریخی؟!

من هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم که چند سال پیش، نوشته‌های شما در بلاگ‌های تک‌کرانچ فرانسه و اروپا و همچنین وبلاگ شخصی‌شما-Techbaguette زندگی مرا به‌کلی تغییر داد و باعث شد دیدم نسبت به اهدافم تغییر کند و با مفاهیمی چون استارتاپ و کارآفرینی جهانی آشنا بشوم. اما شاید خیلی از افراد رسیدن به چنین کیفیتی از زندگی را که منجر به خلق ارزش می‌شود غیر ممکن بپندارند. شما زندگی یک کارآفرین و تلاش برای کارآفرین شدن را جدا از تمام بحث‌های کلیشه‌ای چگونه تعریف می‌کنید؟ آیا آنان مریخی هستند؟

[هاها]، کاملا. کارآفرینان هم می‌توانند انسان‌های محبوب‌من و هم انسان‌هایی که کم‌ترین علاقه را نسبت به آنان‌ها دارم، باشند. و من هم دوست دارم خودم را جز این گروه بدانم. کارآفرینان انسان‌های مشتاق و باهوشی هستند که به‌طرز احمقانه‌ای خوش‌بین هستند. بعضی اوقات بیش‌ازحد خوش‌بین، تا جایی که می‌توانند به جهان پیرامون خود بی‌توجه‌ باشند. بعضی اوقات احساس می‌کنم کارآفرینان از بحران اقتصادی تاثیری نمی‌پذیرند و اگر هم بپذیرند، آن‌ها به سادگی آن را رقابت یا فرصت دیگری می‌پندارند. به همین خاطر است که گفته می‌شود، کارآفرینان واقعا احتیاج به یادگیری فن گوش‌دادن و چابک بودن دارند. این افراد هستند که بهترین کارآفرینان را تشکیل می‌دهند. و بسیار سخت است که بین این دو تلاقی به‌وجود آید و من به‌ندرت شاهد افرادی بود‌ه‌ام که در اجرای عملی افکارشان، به‌اندازه‌ی پذیرا بودن به بازخوردهای دیگران، خوب بوده باشند. به‌علاوه، سبک زندگی کارآفرینی ان‌چنان هم مسحورکننده نیست. زندگی آنان شامل کار سخت‌کوشانه و از دست‌دادن چیزهای زیادی است، و بعضی اوقات مردم آن را فراموش می‌کنند. زندگی آنان همچنین شامل خطرکردن‌های بزرگ و اغلب نوسانات روحی و روانی زیادی است. بنابراین من می‌گویم که کارآفرینان گونه‌ی خاصی از انسان هستند.

زنان کارآفرین یا زنان و کارآفرینی؟

شما فعالیت‌هایی چون GiT و به‌طور کلی جایگاه زنان در دنیای کارآفرینی، تکنونولوژی و گیکی را چطور می‌بینید؟ شاید تاکنون، برای خوانندگان ما فعالیت‌های چون GiT هنوز به‌طور کامل واضح نباشد. آیا این فعالیت‌ها به‌طور موازی در جامعه‌ی استارتاپی سازمان داده می‌شوند یا اینکه به‌دنبال اهداف و طر‌ح‌های جداگانه‌ای هستند؟

Girls in Tech یک شبکه‌ی جهانی به‌منظور حمایت زنان در کارآفرینی تکنولوژیک است. این شبکه در سال ۲۰۰۷ در سان‌فرانسیسکو توسط «آدریانا گسکوئین^۱» شروع به‌کار کرد و بنده در سال ۲۰۱۰ آن را در اروپا بنیان نهادم. بخش فرانسوی آن را به‌همراه «مونیا رخا^۲» (Schibsted) و بخش بریتانیایی آن را به‌همراه «الا وستون^۳» (WPP) و «مایهیری بانی^۴» (گروه Propeller) بنیان نهادم. همچنین بخش‌های دیگری هم در اروپا وجود دارد. هدف ما به سادگی ارائه‌ی دیدی‌باز نسبت به زنانی است که تاثیر به‌سزایی در کارآفرینی دارند.

زنان همچنان در فضای دنیای تکنولوژی یک اقلیت‌اند و بیشتر اوقات حرف‌های کلیشه‌ای زیادی در مورد آنان زده می‌شود. همچنین تعداد بسیار اندکی از زنان مهندس و مدیر اجرایی در شرکت‌های بزرگ وجود دارد. امیدواریم که آن را تغییر دهیم. از آن‌جایی که زنان نیمی از مصرف‌کنندگان روی کره‌زمین‌اند، محصولات و سرویس‌های تکنولوژیکی هم نیز بایستی جواب‌گو و پاسخ‌دهنده‌ی نیازهایشان باشد. بنابراین، جمع‌کردن زنان در صنعت تکنولوژیکی می‌تواند برای کل اقتصاد مفید باشد.

GiT تنها یکی از راه‌کارهای اولیه‌ی حمایت از زنان در صنعت تکنولوژی‌ است- تعداد بسیار زیادی گروه‌های دیگر هم وجود دارند، تعدادی بیش‌تر روی تکنولوژی تمرکز دارند و تعدادی بیش‌تر روی جوانب دیگر تجارت و کسب‌وکار. باید بگویم که واقعا نسبت حضور زنان در صنعت نگاه مثبتی دارم. احساس می‌کنم مردم در حال توجه‌نشان دادن خوبی هستند و حمایت‌های زیادی از اکوسیستم‌ها و کشورهای مختلف در سرتاسر جهان داشته‌ایم. هنوز، ما کارهای زیادی برای انجام داریم!

در نهایت می‌خواستم افکار و احساسات شما را درباره‌ی کمک‌ به اجرای اولین رویداد استارتاپ‌ویکند ایرانی‌تان، آن هم به‌صورت سخنران کلیدی جویا شوم.

واقعا هیجان‌زده‌ام! اگر بخواهم صادق باشم، پیش از آنکه به من چیزی درباره‌ی رویداد استارتاپ‌ویکند گفته شود، حتی نمی‌دانستم بیرجند کجا واقع می‌شود (شرم‌آور است، می‌دانم). در حقیقت، خیلی دوست‌دارم درباره‌ی اکوسیستم ایرانی بیشتر بدانم و به هر نحو که می‌توانم کارآفرینان ایرانی را یاری رسانم. من در ایالات متحده آمریکا بزرگ شده‌ام اما همواره وابستگی و میل بسیار قوی نسبت به اصلیت ایرانی خود داشته‌ام و دوست‌داشتم قادر بودم تا زمان بیشتری را به شناخت و کشف ایران سپری می‌کردم. با تشکر از استارتاپ‌ویکند بیرجند و خوشبختانه رویدادهای پیش‌روی دیگر، احساس می‌کنم که در نهایت این بخت را داشته‌ام.

بنده هم به‌نوبه‌ي خود از زمانی که در اختیار ما قرار داده‌اید، کمال سپاس‌گذاری و تشکر را دارم.

۱-Adriana Gascoigne

۲-Mounia Rkha

۳-Ella Weston

۴-Mihiri Bonney

بازنشری از این مصاحبه در وبلاگ استارتاپ‌ویکند بیرجند منتشر شده است. مهدی پرهیزی یکی از برگزارکنندگان و مسئول‌رسانه‌ای این رویداد می‌باشد.
نسخه‌ی انگلیسی / English Version